Auteur: Mr. P.A. Flutsch

Inleiding

Op de 200^e Prinsjesdag, dinsdag 16 september 2014, presenteerde de Regering de Miljoenennota, de Rijksbegroting en het Belastingpakket 2015. De fiscale maatregelen voor 2015 zijn opgenomen in twee wetsvoorstellen: het Belastingplan 2015 en de Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen. Daarnaast heeft de Staatssecretaris van Financiën de brief ‘Keuzes voor een beter belastingstelsel’ aan de Tweede Kamer aangeboden. In deze bijdrage worden de hoofdlijnen van de fiscale maatregelen voor 2015 besproken, waarbij tevens enige aandacht wordt besteed aan de toekomstige herziening van ons belastingstelsel.

Hoofdlijnen

Inkomstenbelasting

Met ingang van 1 januari 2015 krijgt de woningmarkt wederom een duwtje in de rug. Zo wordt de maximale periode voor de hypotheekrenteaftek op restschulden in art. 3.120a, eerste lid, Wet IB 2001 verlengd van 10 jaar naar 15 jaar na vervreemding van de eigen woning. Daarnaast wordt de driejaarstermijn van de renteaftrek voor de leegstaande, te koop staande voormalige eigen woning (art. 3.111, tweede lid, Wet IB 2001) of een leegstaande toekomstige eigen woning (art. 3.111, derde lid, Wet IB 2001) structureel gemaakt. Dat geldt ook voor de herleving van de hypotheekrenteaftrek na verhuur van een voormalige eigen woning in de zin van art. 3.111, tweede lid, Wet IB 2001.

Op 20 januari 2014 hebben de Staatssecretarissen van Financiën en van Sociale Zaken via een novelle de zogenaamde nettolijfrente gepresenteerd, waarbij voor een inkomen vanaf € 100.000 een vrijwillige oudedagsvoorziening kan worden opgebouwd uit het netto-inkomen. De waarde van de aanspraak uit de nettolijfrente wordt vrijgesteld in box 3, terwijl ook de uit de aanspraak voortvloeiende uitkeringen niet in box 1 worden belast. Daarnaast zijn de premies voor de lijfrente niet aftrekbaar in box 1. Bij het Belastingplan 2015 is aangekondigd dat ingeval van een (gedeeltelijke) afkoop van een nettolijfrente alsnog een forfaitair bedrag in box 3 in aanmerking zal worden genomen. Er komt wel een tegenbewijsregeling.

Loonbelasting

De doelmatigheidsgrens van 30% in de gebruikelijkloonregeling van art. 12a Wet LB 1964 voor directeuren-grootaandeelhouders (DGA’s), als een zakelijk loon hoger is dan het wettelijk vastgesteld loon van € 44.000 (2014), wordt verlaagd naar 25%. Voor 2015 is voorzien in overgangsrecht. Het overgangsrecht houdt in dat het loon van de DGA in 2015 wordt gesteld op 75/70^e van het loon in 2013, als dit loon in 2013 hoger was dan € 43.000 (2013), tenzij aannemelijk is dat het loon in 2015 op grond van de gebruikelijkloonregeling op een hoger of lager bedrag moet worden gesteld. Met ingang van 2015 geldt dat het in aanmerking te nemen loon tenminste wordt gesteld op het hoogste van de volgende bedragen: (1) 75% van het loon uit de meest vergelijkbare dienstbetrekking, (2) het hoogste loon van de overige werknemers van de (verbonden) vennootschap of (3) € 44.000.

De sinds 1 januari 2011 bestaande facultatieve werkkostenregeling (WKR) van art. 31, eerste lid, onderdeel f, Wet LB 1964 wordt met ingang van 1 januari 2015 verplicht voor alle werkgevers en op vijf punten aangepast. Ter financiering van deze aanpassingen wordt de vrije ruimte van art. 31, tweede lid, Wet LB 1964 verlaagd van 1,5% naar 1,2%. De aanpassingen van de WKR betreffen:

• Introductie van het noodzakelijkheidscriterium;
• Eenmalige toetsing van de vrije ruimte en jaarlijkse afrekening;
• Introductie van een concernregeling;
• Een gerichte vrijstelling voor branche-eigen produkten;
• Vervallen van het onderscheid vergoedingen/verstrekkingen/terbeschikkingstellingen.

Vennootschapsbelasting

De belastingplicht voor de vennootschapsbelasting van overheidsondernemingen stond al langere tijd in de belangstelling in verband met de mogelijke concurrentieverstoring door de verschillen in behandeling tussen de activiteiten van publieke (vaak onbelaste) en private (belaste) ondernemingen. Niet alleen is de belastingplicht vaak onderwerp van gesprek geweest in de Eerste en Tweede Kamer, maar ook de Europese Commissie verricht al geruime tijd onderzoek naar mogelijke staatssteun. Met de inleiding van een formele procedure op 9 juli 2014 gaf de Europese Commissie een duidelijk signaal af dat Nederland haast moest maken met de modernisering van de vennootschapsbelastingplicht voor overheidsondernemingen. Het is de bedoeling dat het wetsvoorstel met ingang van 1 januari 2015 in werking treedt en voor het eerst gaat gelden voor boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2016. Het wetsvoorstel voorziet uitsluitend in de belastingplicht van zowel directe overheidsondernemingen (in Nederland gevestigde publiekrechtelijke rechtspersonen, niet zijnde de Staat) voor zover zij een onderneming drijven als indirecte overheidsondernemingen (onbeperkte belastingplicht voor privaatrechtelijke overheidslichamen in de vorm van BV/NV’s en beperkte belastingplicht voor privaatrechtelijke ondernemingsvormen in de vorm van stichtingen en verenigingen indien en voor zover zij een onderneming drijven). De vennootschapsbelastingplicht van andere belastingplichtigen blijft ongewijzigd, met uitzondering van private onderwijsinstellingen en academische ziekenhuizen die gebruik kunnen maken van specifieke vrijstellingen.

Eenvoud is niet eenvoudig

De laatste herziening van ons belastingstelsel dateert met de introductie van de Wet inkomstenbelasting 2001 alweer uit 2001. In zijn brief ‘Keuzes voor een beter belastingstelsel’ geeft de Staatssecretaris de volgende acht mogelijke keuzes voor een toekomstige herziening van het belastingstelsel:

• Vereenvoudigen van de meest complexe regelingen;
• Borgen van de toekomstige uitvoering van wet- en regelgeving;
• Fiscale stimulering van ondernemers richten op innovatie en doorgroei;
• Belastingdruk bij particulieren beter spreiden over de levensloop;
• Verlagen van tarieven door snoeien in aftrekposten;
• Verschuiven van belastingdruk van arbeid en ondernemen naar consumptie;
• Verschuiven van belastingdruk van arbeid en ondernemen naar duurzaamheid;
• Uitbreiden van het gemeentelijk belastinggebied.

Met name eerstgenoemde keuze springt daarbij in het oog. Wie herinnert zich niet de vervanging van het doorwrochte systeem van inkomsten uit vermogen in de inkomstenbelasting door de eenvoudige en robuuste heffing van de vermogensrendementsheffing (box 3) in 2001, waarbij het inkomen uit sparen en beleggen forfaitair wordt vastgesteld op 4% van de waarde van het vermogen? Dat deze eenvoudige en robuuste heffing in conflict komt met de realiteit, blijkt met name in de huidige periode van recessie waarbij sommige banken slechts 1% rente over spaartegoeden vergoeden, daar waar 4% wordt belast! Kennelijk is eenvoud nog niet zo eenvoudig! Vooralsnog blinken de nieuw geïntroduceerde wettelijke regelingen zoals de nettolijfrente en de gewijzigde werkkostenregeling bepaald niet uit door hun eenvoud. In dat kader is het veelzeggend dat de aangekondigde herziening van het belastingstelsel bij de algemene beschouwingen op de lange baan is geschoven.