Blog

Uitdagingen omtrent risicomanagement en gedragsverandering

1988

Risicomanagement staat hoog op de agenda bij veel non-profit organisaties. Wij vroegen Marius Rietdijk, directeur van het Centrum voor positieve gedragsverandering ADRIBA aan de VU, naar de uitdagingen omtrent risicomanagement en gedragsverandering. Marius is tevens een van de docenten van de verkorte opleiding Risicomanagement & Gedragsverandering voor Overheid & Non-profit.

Wat zijn de nieuwe uitdagingen van de huidige finance professional?

Marius-RietdijkVeel finance professonals hebben zich in het verleden vooral bezig gehouden met het kwantificeren van resultaten, zonder al te veel te letten op het gedrag dat tot deze resultaten leidt. De belangrijkste uitdaging is het specificeren en meten van het gedrag dat tot de resultaten leidt.

 

Het creëren van gedragsverandering waardoor er risicobewustzijn is, hoe realiseer je dat?

Specificeren en meten van het gedrag zijn de eerste twee stappen bij gedragsverandering. Laten we een eenvoudig voorbeeld nemen van risicogedrag: het niet dragen van een helm op de bouwplaats. Dit willen we veranderen in het wel dragen van een helm. We beginnen met een nulmeting via steekproeven. Hoeveel procent van de mensen draagt een helm op de bouwplaats? Dit een paar weken bijhouden en in en grafiek zetten. De volgende stappen zijn:

Stap 3.  ABC-analyse van het huidige prestatieniveau: wat zijn de antecedenten (A) en consequenties (C) van het gedrag (B –Behavior)? In het voorbeeld van de bouwplaats zijn antecedenten (prikkels die aan het gedrag vooraf gaan) bijvoorbeeld: De helmen zijn slecht te vinden, ze liggen ver weg, worden weinig gedragen, je gelooft niet dat je een ongeluk zult krijgen enzovoort.

Consequenties (prikkels nadat het gedrag heeft plaatsgevonden) kunnen zijn: Bespot worden als je een helm draagt, de helm zit niet lekker, je haar gaat in de war, je krijgt eerder een ongeluk enzovoort.

Uit ABC-analyses van het ongewenste gedrag blijkt dat er positief direct en zekere consequenties aan zijn verbonden, terwijl de negatieve consequenties toekomstig en onzeker zijn. Als je zo’n analyse maakt voor het gewenste gedrag blijken daar vaak negatieve consequenties aan te zijn verbonden.

Een ABC-analyse biedt direct aanknopingspunten voor het veranderen van de werkomgeving.
De drie valkuilen die daarbij op de loer liggen zijn:

  1. Het te vaak werken met antecedenten in plaats van met consequenties
  2. Het te vaak werken met dwang, straf en negeren van goed gedrag in plaats van het belonen van goed gedrag
  3. Bij belonen te vaak werken met geld in plaats van aandacht, waardering en andere sociale versterkers

Stap 4: Feedback geven aan de medewerkers over hun prestatieniveau

Stap 5: (Sub-)doelen stellen om het prestatieniveau omhoog te krijgen

Stap 6: Het behalen van (sub-)doelen belonen

Belangrijk: Bij al deze stappen dienen de medewerkers betrokken te worden.

Wat zijn uw top-3 tips rondom het inschatten van kansen & gevolgen bij risicomanagement?

  1. Stop met het inpraten op mensen om hun gedrag te veranderen (antecedenten), wijzig de consequenties
  2. Gebruik de juiste consequentie (stop met dwang, straf & negeren, ga belonen)
  3. Gebruik de juiste beloningen (stop met bonussen, ga sociale beloningen geven zodra een concreet omschreven (sub)doel behaald is)

Als we u op 1 januari 2020 weer tegenkomen, wat is er dan veranderd op finance-gebied?

Het volgens bovenstaande aanpak werken met gedragsverandering zal op termijn leiden tot een 100x betere samenleving. Want de huidige manier van werken met zijn drie valkuilen werkt slechts 20% x 20% x 20% van de gevallen = 0,8%.

Ik hoop dat er in 2020 meer gewerkt wordt via bovenstaande prestatieverbeteraanpak, zodat men veel effectiever leiding geeft en minder risico’s hoeft te nemen. Daarvoor hebben alle leidinggevenden in Nederland de opleiding gedaan.

Interessant! En wat ga ik leren tijdens uw bijdrage in de opleiding Risicomanagement & Gedragsverandering?

Bij te dragen aan een betere wereld om mij heen, via bovenstaande wetenschappelijk gefundeerde aanpak van gedragsverandering, waarmee Pavlov (met zijn honden) en B.F. Skinner (zie o.a. zijn pingpongende duiven op Youtube) begonnen.

 

5-daagse opleiding Risicomanagement en Gedragsverandering voor Overheid & Non-profit

risicomanagement60x84Marius Rietdijk is een van de docenten van de verkorte opleiding Risicomanagement en Gedragsverandering voor Overheid & Non-profit. Tijdens deze opleiding krijgt u binnen 5 dagen alle kennis die noodzakelijk is om risicomanagement optimaal vorm te geven binnen uw organisatie. U krijgt concrete tools om een gedragsverandering te bereiken waardoor u risicobewustzijn creëert binnen uw organisatie.

Meer informatie over het 5-daagse programma en alle (hoofd)docenten vindt u op de website van de opleiding Risicomanagement en Gedragsverandering. Daarnaast is Marius Rietdijk ook docent voor de opleiding Risicomanagement voor Verzekeraars.

[easy-social-share buttons="facebook,twitter" counters=0 style="button"]

Projecten; wat is het en waar moet je rekening mee houden?

2002

Bent u wel eens actief betrokken geweest bij de uitvoering van een of meerdere projecten? Kunt u nog terughalen hoe u in de start tegen het project aankeek? Voor mensen die vanuit hun werkachtergrond het onderwerp van het project (goed) kennen, is het vaak een warm welkom in een bekend huis.

Je ervaring in het onderwerp geeft je een vliegende start met ook diverse aannames die je vanuit je eigen kennis makkelijk maakt. Dat andere mensen met eventueel veel minder ervaring die aannames niet begrijpen of bijvoorbeeld heel anders zien, kan voor jou niet meteen duidelijk zijn. Voor effectieve project- beheersing of project control is aandacht voor die start onder andere al heel belangrijk.

Projecten kennen per definitie onzekerheid. Als u als aannemer voor de vierhonderdste keer een standaard doorzonwoning bouwt, noemt u die activiteit misschien een project, maar is het qua type werk uiteraard meer standaard productie. De uitvoering van een project is dus (als het een echt project is!) niet uit een standaard handboek te halen. Er zijn onzekerheden en er moeten meerdere beslissingen worden gemaakt. Die onzekerheid begint al met de start van het project, zoals hierboven beschreven.

 

Hebben alle betrokkenen bij de start van het project min of meer hetzelfde beeld van het onderwerp, de uitgangspunten, de relevante kennis en de weg naar het eerste projectdoel?

Een uitgebreid projectplan of zoals steeds meer wordt gebruikt, een business case kan zeker helpen. Maar waar u op bedacht moet zijn is dat de verschillende benaderingen of verschillende insteken die inhoudelijk betrokkenen bij een project kunnen hebben ook later in de projectuitvoering een rol kunnen spelen.

Een belangrijk onderdeel van effectieve project control is dan ook het beheersen van de verschillende zienswijzen van de relevante betrokkenen. Check op meerdere momenten of de neuzen nog in dezelfde richting staan omtrent doel, weg, aanpak en keuzes in het project. En niet alleen in de start!

Door Rob Schapink,
Werkzaam geweest als (universitair) docent op het gebied van Control, Management Accounting, Management & Organisatie, Finance for non-financials, Financial Accounting aan de Erasmus Universiteit, Universiteit van Amsterdam, Nyenrode, Rotterdam School of Management, Avansplus en vele andere instellingen.

5-daagse opleiding Project Control

voorkant_project_controlRob Schapink is hoofddocent van de 5-daagse opleiding Project Control. De opleiding is bedoeld voor iedereen die vanuit ondersteuning, rapportage en/of eindverantwoordelijkheid wordt aangesproken op projectvoortgang en – resultaten.
Meer informatie over de opleiding vindt u op de website van de opleiding Project Control.

[easy-social-share buttons="facebook,twitter" counters=0 style="button"]

Eerste winnaars blij verrast met € 5.000,- opleidingsbudget!

2066

De eerste twee opleidingsvouchers t.w.v. € 5.000,- zijn uitgereikt! Uiteraard zochten wij de winnaars op om de voucher persoonlijk uit te reiken. Direct een mooie gelegenheid om hen te vragen naar hun eerste bevindingen over het Business Controllersplatform. En wat is hun visie op de toekomst van de controller?

[columns_wrapper][twocolumns class=”aq-first”]

Johan Knol
Senior Financieel Economisch Medewerker

[youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=S9X05YZrFN4&list=UUXM01FHcx3v3puL1a6MtXWw” width=”450″ height=”253″]

[/twocolumns][twocolumns class=”omega”]

Willy Molag
Controller, Waterschap Rivierenland

[youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=_p9fbYfkwNE&list=UUXM01FHcx3v3puL1a6MtXWw” width=”450″ height=”253″]

[/twocolumns][/columns_wrapper]

Wilt u ook kans maken op € 5.000,- opleidingsbudget?

In januari 2015 verloten wij wederom (en tevens de laatste) twee opleidingsvouchers t.w.v. € 5.000,-. Heeft u zich dus nog niet aangemeld voor de nieuwsbrief van het Business Controllersplatform? Doe dit kan vandaag nog en wellicht bent u in januari de volgende winnaar!

AANMELDEN VOOR DE NIEUWSBRIEF 

 

 

 

[easy-social-share buttons="facebook,twitter" counters=0 style="button"]

Uit de schaduw van de crisis

1850

Miljoenenontbijt 2014, VNO-NCW Rijnland – Artikel door Pieter Lammers, CareerGuide

Gisteren deelgenomen aan het miljoenenontbijt, een initiatief van VNO-NCW Rijnland. Prachtig initiatief. Je krijgt eerst een mini college miljoenennota lezen van Kees Goudswaard, hoogleraar Toegepaste economie aan de Universiteit van Leiden waarna werknemers (Gijs van Dijk, dagelijks bestuur FNV) en werkgevers (Hans de Boer, voorzitter VNO-NCW) hun visie geven op het aangekondigde beleid.

De sprekers aanhorend is er aanleiding tot voorzichtig optimisme. Nederland boekt op vrijwel alle terreinen lichte groei realiseert. De consumptie neemt toe evenals de investeringen, de export en de koopkracht. Daarnaast is een omslag op de arbeidsmarkt waarneembaar en lijkt de huizenmarkt na het dieptepunt in de zomer van 2013 weer op te krabbelen. Kanttekening die hierbij wel gemaakt moet worden is dat de groeicijfers in negatieve zin afsteken tegen die van de eurozone en de eurozone op haar beurt het zorgenkindje is van de wereld.

Met succes dringt het kabinet het begrotingstekort terug. Teruggebracht naar de kern realiseert men dit door verhoging van de collectieve lasten. Het ontbreekt verder aan beleid om de economie een structurele impuls te geven en banengroei te realiseren. Juist in dat kader is het spijtig dat de belastinghervormingen op de lange baan zijn geschoven. Dat terwijl er een prima plan ligt van de commissie Van Dijkhuizen. Hervorming die volgens het CPB op termijn 140.000 nieuwe banen opleveren. Jammer dat politieke tegenstellingen zo verstikkend kunnen werken.

Verstikking van de economie

De Nederlandse economie analyserend zijn nog een aantal elementen te benoemen die een verstikkende werking hebben:

  • De overheid heeft jarenlang boven haar stand geleefd en wordt nu gedwongen daarop in te grijpen. Men snijdt in de uitgaven en verhoogt de lasten. Sinds 2002 is de lastendruk voor bedrijven en burgers toegenomen met € 35 miljard. Geen wonder dat de economie niet vooruit wil.
  • Door het instorten van de woningmarkt zijn burger armer geworden. Meer dan 1 miljoen gezinnen staan onder water met als gevolg dat ze tegen de klippen op sparen.
  • Banken hebben hun balans niet op orde en worden gedwongen hun buffers te verhogen.
    Winsten worden afgeroomd waardoor er minder overblijft om uit te lenen.
  • De lage rentestand brengt pensioenfondsen in de problemen. Men moet steeds meer geld aanhouden om de beloofde pensioenuitkeringen waar te maken. Gevolg premieverhoging en  korting op het pensioen. Kortom het huidige pensioenstelsel ontrekt meer geld aan de samenleving dan het er inpompt.
  • Het MKB ziet haar Eigen Vermogen verdampen, krijgt leningen lastiger rond en wordt daarmee terughoudender in het ontwikkelen van nieuwe initiatieven.

Hans de Boer pleit er voor de economie weer zuurstof te geven en een aantal hervormingen snel door te voeren. Het belastingstelsel is daar een van, maar hij opteert ook voor het aanpassen van het pensioenstelsel. ´Het kan niet zo zijn dat € 1.500 miljard van ons geld werkloos toekijkt.´

Tenslotte pleit de Boer voor een verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt en koestert hij het instituut ZZP´er. ´Een zegen voor de arbeidsmarkt en de kraamkamer voor ondernemerschap. Verstik dat niet door het onder te brengen in een of ander collectief.´

[easy-social-share buttons="facebook,twitter" counters=0 style="button"]

Business controller denkt pro actief mee in oplossingen

3489

Interview met Tjeu Blommaert, hoogleraar Management Accounting & Control aan de Universiteit van Maastricht en (in deeltijd) partner bij Foederer DFK, door Jan Aikens, Findinet

“De traditionele controller zat aan het einde van het bedrijfsproces, de business controller zit daar nu midden in. Hij bepaalt mede het spel dat de resultaten tot stand brengt.”

Zo luidt heel kort samengevat het antwoord op de vraag welke plaats de moderne business controller inneemt in de organisatie van Tjeu Blommaert.
Blommaert is onder veel meer hoogleraar Management Accounting & Control aan de Universiteit van Maastricht en (in deeltijd) partner bij Foederer DFK. Hij schreef meer dan 80 boeken en vele artikelen over het vakgebied en stond aan de basis van de Opleiding tot Registercontroller aan de Universiteit van Maastricht en aan de Business University Nyenrode.

“In het verleden had de controller alle tijd nodig voor de verslaglegging. Moest hij zich in een soort perfecte isolatie concentreren op het heel secuur uitrekenen van de resultaten. De cijfers die hij produceerde vormden een precieze afspiegeling van de positieve en negatieve  uitkomsten van de bedrijfsstrategie, maar die kwamen te laat om zaken nog te kunnen repareren. Door de voortschrijdende automatisering is de papierwinkel waarmee de controller geconfronteerd werd verdwenen. Daardoor heeft hij nu alle gelegenheid om zijn financiële kennis niet meer achteraf, maar aan de voorkant in te brengen.”

Blommaert ziet dat als een grote verrijking van de controllersfunctie. “De cijfers zijn geen eindpunt meer, maar het beginpunt bij de bepaling van de bedrijfsstrategie. Doordat de businesscontroller meteen kan aangeven welke activiteiten het wel goed doen en welke niet, krijgt hij in de bepaling van de strategische beslissingen een steeds belangrijker stem.”

Dat is toch een hele omschakeling voor deze functionarissen?
“Dat vraagt inderdaad om een heel andere grondhouding”, beaamt Blommaert. “Was de controller gewend in een apart kamertje zijn specifieke werk te doen, nu krijgt hij binnen het management een steeds grotere verantwoordelijkheid met betrekking tot de lopende business. Of om het anders te zeggen: speelden zijn werkzaamheden zich eerst af achter dichte lamellen, nu staat zijn deur wagenwijd open om regelmatig met het managementteam te kunnen overleggen. Het achteraf beoordelen van resultaten heeft plaatsgemaakt in het pro actief meedenken in oplossingen. En ja, dat vraagt om een cultuuromslag.”

Vaak zie je bij dit soort fundamentele veranderingen dat mensen uit angst voor nieuwe ontwikkelingen de hakken in het zand zetten. Tjeu Blommaert voelt dat soms ook wel tijdens zijn cursussen en presentaties. “Maar vaker ben ik toch verrast door wat mensen kunnen als ze worden uitgedaagd om hun functie anders te gaan invullen. Dat hangt niet alleen van die mensen zelf af, maar ook van hun collega’s. Want vergeet niet”, benadrukt Blommaert, “dat die veranderingen niet alleen de controllers treffen, maar ook de andere teamleden van het management. Die zien dat het beleid mede bepaald gaat worden door functionarissen die zich daar eerder niet mee bemoeiden. En dat hun inbreng gestoeld is op een financiële kennis die eerst niet in die mate binnen het team aanwezig was. Daardoor zie je in de praktijk dat het soms niet alleen de hakken van de controller zijn die in het zand gezet worden”, lacht Blommaert. “Het is ook wennen voor de rest van de organisatie. Concreet betekent dit dat dergelijke veranderingen niet van de ene dag op de dag kunnen plaatsvinden, maar een heel proces vergt. De business controller kan daarin een bepalende rol spelen, door zijn toegevoegde waarde in het management vanaf het begin duidelijk te etaleren. Door iedereen te laten zien dat hij de consultant in huis is. Dat vraagt een mate van durf, van het lef om op te staan en je standpunt goed over het voetlicht te brengen.”

Bepaald een hele uitdaging. “Dat is het inderdaad, maar”, voegt Blommaart daar meteen aan toe, “ook een heel mooi proces. Het gaat immers niet alleen om vakinhoudelijke zaken, maar ook om een veel mooiere invulling van het vak. Je draait niet meer de scorebordjes om, maar bent medespeler op het veld en dat geeft natuurlijk veel meer voldoening.”

[easy-social-share buttons="facebook,twitter" counters=0 style="button"]

Zomerzotheid

3514

De welverdiende vakantie staat voor de deur. Vandaar eens een wat vrijer onderwerp dan inhoudelijk over de controller.

Momenteel is er veel commotie over het economisch onderzoek van Piketty naar de rijkdom die door vererving wordt verkregen, dan wel welke door inspanning wordt verdiend. Ten aanzien van het laatste is niet zoveel bezwaar. Historisch gezien worden de rijken steeds rijker, zo is de boodschap. Op zich is dat eenvoudig te verklaren. Beleggen, wat rijken doen brengt nu eenmaal meer op dan sparen wat ‘de gewone man’ doet. Daardoor lopen die verschillen op lang termijn steeds meer uit elkaar.

Zomerzotheid - Dirk Swagerman

Figuur: Het gemiddelde rendement/groeicijfer in verschillende periodes sinds de Oudheid tot in de teokomst. Bron: Thomas Piketty. Beeld: Momkai

 

Er is natuurlijk kritiek op de beweringen van Piketty. Zo stelde de Britse Financial Times dat de statistische informatie niet klopt en dus onjuist is geïnterpreteerd, maar de boodschap is duidelijk.

 

Als maatstaf voor inkomensongelijkheid wordt de Gini-coëfficiënt gebruikt. Deze coëfficiënt beweegt zicht tussen o (perfecte gelijkheid) en 1 (perfecte ongelijkheid). In Nederland zou de coëfficiënt circa 0.29 in 2010 bedragen. Het gemiddelde van de OESO-landen is 0.32. Met de conclusie dat de ongelijkheid bij ons wel mee valt. Nu is de beer los: we lezen mooie verhalen in de Quote over de 500 rijkste van Nederland. Het recente onderzoek van de WRR, die richt zich niet alleen op de inkomensongelijkheid maar betrekt ook de vermogensverdeling er bij. De coëfficiënt wordt dan ongunstiger. Wat als bijvoorbeeld als er ook met de pensioenopbouw rekening wordt gehouden, zoals het CBS doet in haar onderzoek, dan gaat de coëfficiënt weer naar ‘meer gelijk’. Kortom het onderzoek van Piketty is nu de ‘lont in het kruitvat’ in de politieke discussie. Moet in Nederland nu tot hogere vermogensbelasting komen om de ongelijkheid in de vermogenssfeer te beperken, of het belastingstelsel aanpassen om het rondpompen van geld door enerzijds het heffen en anderzijds geven van toelagen te beperken. De cumulatie van vermogen komt vaak door vererving tot stand. Vandaar de roep op verhoging van de erfbelasting als middel tot verdere nivellering. Kortom allerlei discussies over de inrichting van ons toekomstig belastingstelsel. Links en rechts hebben nu eenmaal een andere kijk op de notie van rechtvaardigheid.

 

Met de statistiek in het achterhoofd blijkt dat het Koninklijk Huis dus steeds rijker wordt. De Grondwet heeft een aantal belastingvrijstellingen vastgelegd, waarbij zij vrijgesteld zijn van loon- en inkomstenbelasting. Verder hoeft over de uitkeringen van de leden van het Koninklijk Huis geen persoonlijke belastingen te worden betaald. Met andere woorden over de uitkeringen wordt geen loon- en inkomstenbelasting geheven. De grootse cumulatie van rijkdom wordt verkregen door wat de troonopvolger erft of krijgt van een lid van het Koninklijk Huis en vrij is van de rechten van successie, overgang en schenking.

 

Nu vindt een Kamermeerderheid dat leden van het Koninklijk Huis, zoals iedere burger gewoon belasting moeten gaan betalen. Wel met de aantekening dat ‘ze er niet op achteruit mogen gaan’. Dat zinnetje doet mij nu denken over de discussie over de bonussen bij bankiers. Die worden nu aan banden gelegd, omdat het opteren voor bonussen het zoeken naar risico impliceert wat een van de oorzaken van de economische crisis is. Bankiers vinden nu dat door verlaging van bonussen, die toch waren bedoeld als je extra (!) je best had gedaan, dit moet worden gecompenseerd als onderdeel van een hoger vast salaris. Het kan allemaal toch niet zotter!

D.M. Swagerman, Groningen, juni 2014

[easy-social-share buttons="facebook,twitter" counters=0 style="button"]
Business-Controller.com website is van Euroforum BV. Privacy statement | Cookie statement | Copyright ©2025