De welverdiende vakantie staat voor de deur. Vandaar eens een wat vrijer onderwerp dan inhoudelijk over de controller.
Momenteel is er veel commotie over het economisch onderzoek van Piketty naar de rijkdom die door vererving wordt verkregen, dan wel welke door inspanning wordt verdiend. Ten aanzien van het laatste is niet zoveel bezwaar. Historisch gezien worden de rijken steeds rijker, zo is de boodschap. Op zich is dat eenvoudig te verklaren. Beleggen, wat rijken doen brengt nu eenmaal meer op dan sparen wat ‘de gewone man’ doet. Daardoor lopen die verschillen op lang termijn steeds meer uit elkaar.
Figuur: Het gemiddelde rendement/groeicijfer in verschillende periodes sinds de Oudheid tot in de teokomst. Bron: Thomas Piketty. Beeld: Momkai
Er is natuurlijk kritiek op de beweringen van Piketty. Zo stelde de Britse Financial Times dat de statistische informatie niet klopt en dus onjuist is geïnterpreteerd, maar de boodschap is duidelijk.
Als maatstaf voor inkomensongelijkheid wordt de Gini-coëfficiënt gebruikt. Deze coëfficiënt beweegt zicht tussen o (perfecte gelijkheid) en 1 (perfecte ongelijkheid). In Nederland zou de coëfficiënt circa 0.29 in 2010 bedragen. Het gemiddelde van de OESO-landen is 0.32. Met de conclusie dat de ongelijkheid bij ons wel mee valt. Nu is de beer los: we lezen mooie verhalen in de Quote over de 500 rijkste van Nederland. Het recente onderzoek van de WRR, die richt zich niet alleen op de inkomensongelijkheid maar betrekt ook de vermogensverdeling er bij. De coëfficiënt wordt dan ongunstiger. Wat als bijvoorbeeld als er ook met de pensioenopbouw rekening wordt gehouden, zoals het CBS doet in haar onderzoek, dan gaat de coëfficiënt weer naar ‘meer gelijk’. Kortom het onderzoek van Piketty is nu de ‘lont in het kruitvat’ in de politieke discussie. Moet in Nederland nu tot hogere vermogensbelasting komen om de ongelijkheid in de vermogenssfeer te beperken, of het belastingstelsel aanpassen om het rondpompen van geld door enerzijds het heffen en anderzijds geven van toelagen te beperken. De cumulatie van vermogen komt vaak door vererving tot stand. Vandaar de roep op verhoging van de erfbelasting als middel tot verdere nivellering. Kortom allerlei discussies over de inrichting van ons toekomstig belastingstelsel. Links en rechts hebben nu eenmaal een andere kijk op de notie van rechtvaardigheid.
Met de statistiek in het achterhoofd blijkt dat het Koninklijk Huis dus steeds rijker wordt. De Grondwet heeft een aantal belastingvrijstellingen vastgelegd, waarbij zij vrijgesteld zijn van loon- en inkomstenbelasting. Verder hoeft over de uitkeringen van de leden van het Koninklijk Huis geen persoonlijke belastingen te worden betaald. Met andere woorden over de uitkeringen wordt geen loon- en inkomstenbelasting geheven. De grootse cumulatie van rijkdom wordt verkregen door wat de troonopvolger erft of krijgt van een lid van het Koninklijk Huis en vrij is van de rechten van successie, overgang en schenking.
Nu vindt een Kamermeerderheid dat leden van het Koninklijk Huis, zoals iedere burger gewoon belasting moeten gaan betalen. Wel met de aantekening dat ‘ze er niet op achteruit mogen gaan’. Dat zinnetje doet mij nu denken over de discussie over de bonussen bij bankiers. Die worden nu aan banden gelegd, omdat het opteren voor bonussen het zoeken naar risico impliceert wat een van de oorzaken van de economische crisis is. Bankiers vinden nu dat door verlaging van bonussen, die toch waren bedoeld als je extra (!) je best had gedaan, dit moet worden gecompenseerd als onderdeel van een hoger vast salaris. Het kan allemaal toch niet zotter!
D.M. Swagerman, Groningen, juni 2014
